Gloster is zo’n dorp waar meer dan de helft van de ongeveer duizend inwoners onder de armoedegrens leeft. Main Street ligt er verlaten bij en zo op het oog is het een slaperig dorpje, waar weinig bijzonders gebeurt. Het is zondag en het dorp lijkt momenteel wel helemaal uitgestorven. Maar zoals zo vaak, schijn bedriegt. Gloster blijkt namelijk de speelbal te zijn van grote economische krachten.
Aan de rand van het dorp, temidden van een aantal aftandse trailers ontwaar ik enige activiteit. Een man bij de ingang van het terrein wenkt me, benieuwd naar wat ik aan het doen ben. Uit zijn onduidelijke verhaal maak ik op dat deze troosteloze kleine community met uitsluitend zwarte bewoners Blackmon Hole heet. Voor hij me antwoordt, neemt hij eerst nog een slok uit de fles die hij al die tijd bij zich heeft. Zelf gestookte drank, neem ik aan. Daarna volgt een wazig verhaal waar ik geen touw aan vast kan knopen. Ondertussen zie ik dat van achter op het terrein een jonge vrouw op een quad komt aanrijden, twee kinderen achterop. Ze kijkt me enigszins argwanend aan en vertelt dan dat zich achter het hek het immense terrein van een pelletfabriek bevindt. Kom maar kijken, zegt ze. Haar aanvankelijke achterdocht is kennelijk verdwenen. Op haar quad rijdt ze voor me uit. Achter het hek ligt een gigantische berg vermalen hout. Iets verderop liggen duizenden boomstammen die binnenkort verwerkt zullen worden tot pellets.
Ze vertelt me dat heel veel mensen in deze kleine gemeenschap rondlopen met gezondheidsklachten door de stof en de stank van dit bedrijf. Vrijwel alle kinderen hebben allergische klachten, zegt ze, maar erg spraakzaam is de jonge vrouw verder niet. We hebben vaak genoeg geklaagd bij de gemeente, maar er is niemand die ook maar iets om ons geeft. Er komen hier wel vaker mensen zoals jij, zegt ze tegen me, maar wij als bewoners schieten daar niks mee op. Dat snap ik, ik heb ze ook niks te bieden. Op afstand staan een paar mensen naar ons te kijken. De gelatenheid die van hun gezicht valt af te lezen raakt me.
Het meest zuidelijke deel van de staat Mississippi bestaat voor 84% uit bos en generaties lang werd daar hout gekapt voor onder meer het bouwen van huizen. Maar de houtindustrie is overal in het zuiden ingezakt en dat heeft een flinke impact gehad op veel dorpen in het zuiden. De plaatselijke houtzagerij moest vaak zijn deuren sluiten en door het ontbreken van andere vormen van industrie leden veel dorpen en families een noodlijdend bestaan.
Drax, een Britse multinational, opende hier in Gloster in 2013 Amite BioEnergy, een bedrijf dat in een gebied van 6.600 km2 gigantische bomen verwerkt tot pellets ter grootte van een vitaminepil. De pellets die hier worden geproduceerd vinden vooral hun weg naar de grootste energiecentrale van Engeland, die door Drax wordt geëxploiteerd.
Het bedrijf werd door het gemeentebestuur en door de staat Mississippi met open armen ontvangen, want men verwachtte door de vestiging van het bedrijf een belangrijke economische impuls voor Gloster en omgeving. De bonus die Drax ontving was dat ze tien jaar lang geen belasting hoefden te betalen.
Bij de productie van pellets komen vluchtige organische verbindingen vrij, die onder invloed van zonlicht kunnen leiden tot branderige ogen, huidirritatie, ernstige astmatische klachten en zelfs kanker. De kleine zwarte gemeenschap van Blackmon Hole grenst direct aan de site van Drax en vrijwel alle bewoners kampen met dit soort gezondheidsklachten. Dat de klachten van deze bewoners verband houden met de pelletproductie wordt door het bedrijf en de overheid niet zonder meer aangenomen. Er moet eerst meer onderzoek komen, klinkt het dan. De bekende dooddoener van onwillige overheden.
Los van de niet onaanzienlijke gezondheidsproblemen verdwijnen er natuurlijk stelselmatig grote hoeveelheden bos, die voor een gezonde wereld van groot belang zijn. Maar klimaatoverwegingen speelden vrijwel geen enkele rol bij het binnenhalen van het bedrijf. Begrijpelijk, want de vraag naar pellets voor de opwekking van energie nam sterk toe. Europa en het Verenigd Koninkrijk voerden een beleid dat was gebaseerd op de aanname dat het opwekken van elektriciteit door het verbranden van biomassa aanzienlijk minder schadelijk zou zijn dan het gebruik van fossiele brandstoffen. Drax kon daardoor vorstelijke subsidies opstrijken. Alleen al in 2020 ontving Drax ruim een miljard aan ‘schone energie’ subsidies.
En ook particulieren konden subsidies krijgen voor de aanschaf van een pelletkachel, een volstrekt belachelijke en totaal niet efficiënte poging om de uitstoot door verbranding van kolen te verminderen.
De aanname dat het verbranden van biomassa bijdraagt aan de oplossing van het klimaatprobleem en aan een gezondere wereld werd door de wetenschap volledig onderuit gehaald. Maar het was al te laat. De lobby van dit type bedrijven is zo omvangrijk, daar is met wetenschappelijk gefundeerde kennis vrijwel niet tegenop te boksen.
Maar Drax kreeg zijn zin en ondertussen is het armlastige Gloster aardig afhankelijk geworden van Drax. Het schooldistrict ontvangt bijna een half miljoen dollar en Drax spijkerde de gemeente met 83.000 dollar bij voor de kosten van energie. Al met al vloeit er zo’n miljoen dollar naar de lokale samenleving, aldus een Drax-woordvoerder. De burgemeester van Gloster is er reuze blij mee en wijst critici er graag op dat de gemeente anders met grote financiële tekorten zou zitten.
Ondanks mooie praatjes over het steeds milieuvriendelijker maken van de productie door onder meer het afvangen van CO2 en het ondergronds opslaan, ontving Drax in 2021 een boete van 2,5 miljoen dollar van de staat Mississippi vanwege het overtreden van de wettelijke uitstoot limiet.
Wereldwijd wordt nog steeds en zelfs steeds meer gekozen voor biomassa als energiebron, waardoor de klimaatproblemen in feite steeds omvangrijker worden. Voorstanders van deze vorm van energieproductie gebruiken graag het argument dat de uitstoot wordt gecompenseerd door de grootschalige aanplant van nieuwe bomen. Dat het dus per saldo helemaal niet zo erg is. Dat is natuurlijk een kul-argument, want het duurt zeker tachtig tot honderd jaar voordat de koolstof-opname van de nieuw aangeplante bomen het niveau haalt dat de soms eeuwenoude bomen nu opnemen.
Daar komt bij dat overal ter wereld ontbossing plaats vindt ten gunste van landbouw en veeteelt en daarmee wordt het klimaatprobleem groter en groter.
Helaas lijkt het erop dat voorlopig alles op dezelfde voet doorgaat en dat de bewoners van Gloster en Blackmon Hole ervoor betalen met hun gezondheid.
© Johan Spin, 2023.
