Onderweg naar het Louisiana Swamp Pop Museum in Ville Platte kom ik langs het kleine stadje Basile in het zuiden van Louisiana. Dewey Balfa, een van de invloedrijkste cajunmuzikanten die Louisiana heeft voortgebracht, kwam hier vandaan en is er in 1992 begraven naast de Saint Augustine Catholic Church in Basile. Tijd voor een tussenstop!
De begraafplaats is snel gevonden, maar overal staan grote plassen water. Sommige graven zijn zelfs half weggezakt in het water en als ik tussen de graven op zoek ga zak ik al gauw centimeters weg in de zompige grond.
Dewey was een van de negen kinderen in een sharecroppers gezin waar bittere armoede heerste. ‘We never had nothing’, aldus Dewey. Hij werd geboren in Grand Louis, een boerengehucht op het uitgestrekte platteland van zuidelijk Louisiana. De Balfa’s waren een volbloed cajun familie, Frans sprekend en katholiek. Contacten met de buitenwereld waren er nauwelijks, zo kenden ze bijvoorbeeld ook vrijwel niemand die Engels sprak. ‘We called them Americans, but we were French’.
De kinderen kregen een Spartaanse opvoeding en moesten zoveel mogelijk meewerken op het land waardoor ze hooguit een paar jaar onderwijs kregen. De oudste broer Will zag zelfs nooit een school van binnen. Maar hoewel de omstandigheden beroerd waren was er wel altijd muziek in huis. Muziek die generaties lang vrijwel ongewijzigd van vader op zoon was overgedragen.
“My father, grandfather, great-grandfather, they all played the fiddle,
and you see, through my music I feel they are still alive.”
In het midden van de jaren veertig formeerde de in 1927 geboren Dewey samen met vier van zijn broers de Musical Brothers. Ze waren al snel mateloos populair en traden op in dance halls en op feesten in de wijde omgeving. Dat ging in een moordend schema van dikwijls acht optredens per week… naast een fulltime baan welteverstaan.
Maar in de jaren vijftig was het vrijwel gedaan met de traditionele cajun muziek. Rock ‘n’ roll veroverde de harten van een jong publiek en Dewey en zijn Musical Brothers traden steeds minder op.
De ommekeer kwam toen Dewey in 1964 werd gevraagd om op het Newport Folk Festival in te vallen voor een artiest die op het allerlaatste moment had afgezegd. Zijn optreden daar was de eerste keer dat Cajun muziek te horen was op zo’n groot festival. Dewey was overdonderd door het succes:
“I had played in house dances, family gatherings, maybe a dance
hall where you might have seen as many as two hundred people
at once. In fact, I doubt I had ever seen two hundred people at once.
And in Newport, there were seventeen thousand. Seventeen thousand
people who wouldn’t let us get off stage.”
Het ongehoorde succes deed de muziek herleven en Dewey trommelde zijn broers Will en Rodney weer op en als The Balfa Brothers trokken ze de wereld over met hun muziek. Will en Dewey op viool en Rodney op gitaar. Het cajun-Frans waarin wordt gezongen is vaak moeilijk te verstaan, maar het klaaglijke geluid en de eenzaamheid van de songs dringen direct door tot je hart. Hun muziek is geen kunstje voor de bühne, voor de muzikanten is de muziek hetzelfde als ademen. Het is een diep doorleefde cultuur die van generatie op generatie is overgedragen.
Hun bekendste en meest populaire song is de door Will Balfa (hij gebruikte zelf de naam Bolfa) geschreven The Balfa Waltz, oftewel in cajun-Frans Valse de Balfa, Het is een lied over een man die ten einde raad op zoek gaat naar zijn liefje en haar aantreft in de armen van een ander. Wanhopig roept hij uit dat al had hij nog maar vijf dagen te leven, hij zou genoegen nemen met twee dagen om uiteindelijk in haar armen te sterven.
Si j’aurais cinq jours dans ma vie
J’en donnerais trois dans les cinq
Pour passer les deux autres avec toi
J’aimerais mourir dans tes bras
De cajun cultuur werd vaak gezien als een achterlijke cultuur, maar Dewey vertolkte zijn roots met trots en werd de culturele ambassadeur van de cajuns. Het internationale succes van zijn muziek vond ook weerklank in Louisiana waar de cajun muziek en cultuur nieuw leven werd ingeblazen. Het was onder meer de aanleiding voor een groot festival dat hedentendage nog jaarlijks in oktober in Lafayette wordt gehouden onder de naam Festivals Acadiens et Créoles.
In 1979, vijf jaar na het eerste grote cajun-festival kwamen de broers Will (viool) and Rodney (gitaar) om bij een auto ongeluk, een jaar later gevolgd door het overlijden van Dewey’s vrouw. Dewey wist dat er voor hem maar één uitweg uit deze ellendige periode was: muziek maken! Hij begon weer op te treden, hield talloze workshops voor muzikanten en bleef de onvermoeibare ambassadeur van de cajun cultuur tot aan zijn dood in 1992.
Na zijn overlijden nam zijn dochter Christine Balfa de fakkel over als ambassadeur van de traditionele cajun cultuur en vormde onder meer de groep Balfa Toujours, een band die inmiddels al ruim dertig jaar bestaat. Christine is tevens lid van Bonsoir, Catin, een cajunband die – op de drummer na – geheel uit vrouwen bestaat.
Geheel rechts staat Christine Balfa. [foto: Johan Spin]
Op de begraafplaats in Basile is helaas geen administratie aanwezig en ook de kerk is gesloten, zodat ik op eigen houtje moet gaan zoeken naar het graf van Dewey Balfa. Helaas zonder succes, want van de uit een uithoek van het internet geplukte aanduiding van de graflocatie klopt ook al geen hout. Onverrichterzake ga ik verder op mijn tocht door het diepe zuiden.
© Johan Spin, 2023